Στις σήραγγες του Ρούπελ

Ημέρα Δεκαπενταύγουστου πήραμε το δρόμο για το Οχυρό Ρούπελ. Εκείνη την ημέρα, γιορτή της Παναγίας, το οχυρό είναι ανοιχτό για το κοινό και διοργανώνει ξεναγήσεις για όλους. Τις ξεναγήσεις τις κάνουν οι ίδιοι οι φαντάροι, που με μεγάλη υπερηφάνεια διηγούνται στους επισκέπτες τους την ένδοξη ιστορία των οχυρωμάτων.

Το οχυρό Ρούπελ είναι το μεγαλύτερο οχυρωματικό συγκρότημα κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Ονομάζεται και  Γραμμή Μεταξά, γιατί κατασκευάστηκε σε σχέδια του Αντισυνταγματάρχη Ιωάννη Μεταξά. Έχει συνολικό ανάπτυγμα καταφυγίων 1.849 μέτρα και μήκος στοών 4.251 μέτρα. Κατασκευασμένο στις δυτικές αντηρίδες του όρους Τσιγγέλι στον ποταμό Στρυμόνα, μαζί με το οχυρό Παλιουριώνες εξασφάλιζαν τη στενωπό Ρούπελ.

Πλησιάζοντας στο στρατόπεδο μια τεράστια σημαία ζωγραφισμένη στο έδαφος μας θύμισε ότι «ΕΣΤΙΝ ΟΥΝ ΕΛΛΑΣ ΚΑΙ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ». Η περιοχή γύρω πράσινη, αλλά άγρια, από κάτω ο Στρυμόνας στριφογύριζε σαν φίδι και πιο πέρα μπορούσαμε να διακρίνουμε τα παραμεθόρια χωριά.

Προχωρώντας η σχετική ταμπέλα μάς πληροφόρησε ότι φτάσαμε. Και όχι μόνο. Ότι το οχυρό είναι εκεί κέρβερος να διαφυλάσσει την πατρίδα.

Μπήκαμε στο στρατόπεδο. Στολισμένο. Οι ελληνικές σημαίες κυμάτιζαν στο φρέσκο αεράκι που διαπερνούσε το Τσιγγέλι. Ούτε χαλικάκι δεν πατούσες κάτω. Οι φαντάροι χαρούμενοι κατέφθασαν και μας υποδέχτηκαν. Μας πρόσφεραν καφεδάκι στο καψιμί, δίνοντας λίγο χρόνο για να μαζευτούν περισσότεροι επισκέπτες. Ο χώρος γύρω επιβλητικός. Το μνημείο των πεσόντων ανατριχιαστικό. Τα γερμανικά λάφυρα σου δίνουν την ευκαιρία να αντιληφθείς τι αντιμετώπισαν οι υπερασπιστές.  

Λίγο αργότερα ο φαντάρος μας οδήγησε στον λόφο και μας ξενάγησε στο χώρο των πεσόντων. Η περηφάνια του ήταν έκδηλη. Με πάθος μας εξήγησε την τοποθεσία των οχυρών δείχνοντάς κάτω στα πόδια μας πού στάθηκε ο γερμανοβουλγαρικός στρατός, από πού ξεκίνησε η επίθεση, από πού προσπάθησαν με βάρκες να πλησιάσουν οι 



Γερμανοί, σε ποια σημεία ήταν οχυρομένοι οι δικοί μας. Η ιστορία ζωντανή στα μάτια σου.

Η κατασκευή οχυρωματικών έργων στην περιοχή του Ρούπελ ξεκίνησε το 1914 με στόχο φυσικά την άμυνα του κράτους. Μετά από μια άτυχη στιγμή του οχυρού το 1916, οπότε και παραδόθηκε στον γερμανοβουλγαρικό στρατό μετά από διαταγή του Υπουργείου Στρατιωτικών, το Ρούπελ έμελε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.

Η ξενάγηση συνεχίστηκε στις στοές. Το 1939 το οχυρό εξοπλίστηκε με καινούρια  πολυβολεία, πυροβολεία, παρατηρητήρια και αντιαρματικά έργα, όλα κατασκευασμένα από σίδερο και ενισχυμένο σκυρόδεμα. Μέσα στις στοές του περιλαμβάνονταν επίσης θάλαμοι οπλιτών, γραφεία, χώροι υγιεινής, φίλτρα καθαρισμού αέρος, αποθήκες νερού και τροφίμων, μαγειρεία, ιατρείο κλπ.

Οι στοές πραγματικά σου προκαλούν δέος. Ακόμα και σήμερα είναι καλοδιατηρημένες. Ο ξεναγός μας μας είπε ότι είναι χρέος τους να τις κρατούν έτοιμες για όλα. Διάδρομοι ατέλειωτοι και πού και πού σκάλες πολλές να οδηγούν προς την επιφάνεια όπου είναι τα πυροβολεία. Κοντά κοντά φανοί για την περίπτωση διακοπής ρεύματος και στην μια πλευρά των ατέλειωτων στοών μια κόκκινη μεταλλική λωρίδα. Σε περίπτωση πλήρους σκοταδιού η κόκκινη λωρίδα μπορεί να οδηγήσει τους άντρες στην έξοδο δια της αφής. Ο ξεναγός-φαντάρος μας εξήγησε ότι οι στοές είναι αυτόνομες, διαθέτουν δική τους δεξαμενή νερού, αεραγωγούς πλήρως καλυμμένους κλπ. και με πάθος συνέχισε τη διήγησή του για τις ηρωικές πράξεις των υπερασπιστών τους και την ένδοξη ιστορία του οχυρού.

Το 1941 οι γερμανικές δυνάμεις προσέγγισαν την ελληνοβουλγαρική μεθόριο ετοιμάζοντας την επίθεσή τους. Στις 6 Απριλίου, ημέρα Κυριακή, εκδηλώθηκε η γερμανική επίθεση με σφοδρό βομβαρδισμό πυροβολικού και επίθεση από αέρος. Συνεχίστηκε με όλμους, άρματα μάχης, συνεχείς επιθέσεις πεζικού. Το οχυρό Ρούπελ εκείνη την ημέρα εκτέλεσε το καθήκον του και αντιστάθηκε σθεναρά.

Τη δεύτερη και τρίτη ημέρα η επίθεση συνεχίστηκε με αεροπορικούς βομβαρδισμούς, αλλά και από εδάφους με χειροβομβίδες και φλογοβόλα χωρίς να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα για τους γερμανούς.

Η τέταρτη ημέρα συνεχίστηκε με βομβαρδισμούς και επιθέσεις με στούκας, ώσπου το μεσημέρι σταμάτησε κάθε δραστηριότητα του εχθρού. Το απόγευμα οι Γερμανοί ζήτησαν την παράδοση του οχυρού. Ο Διοικητής του Ρούπελ, Ταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος,  απάντησε: «Τα Οχυρά δεν παραδίνονται, αλλά καταλαμβάνονται.».

Όμως την επόμενη μέρα έλαβε διαταγή παράδοσης του οχυρού, αφού είχε ήδη υπογραφεί πρωτόκολλο παράδοσης στη Θεσσαλονίκη. Οι Έλληνες μαχητές απογοητεύτηκαν και αρνήθηκαν να παραδώσουν τον οπλισμό τους. Με δάκρυα στα μάτια παρακαλούσαν τους διοικητές τους να μην υπακούσουν στη διαταγή και να συνεχίσουν τον αγώνα. Λέγεται ότι πολλοί στρατιώτες πέταξαν τον οπλισμό τους στον Στρυμόνα για να μην πέσει στα χέρια των Γερμανών και ότι άλλοι τα έκρυψαν στο βουνό για να τα χρησιμοποιήσουν αργότερα στην αντίσταση.

Το μεσημέρι της 10^ης Απριλίου επιτράπηκε πλέον στους άντρες των οχυρών να φύγουν.  Ο Γερμανός συνταγματάρχης που παρέλαβε το οχυρό Ρούπελ, έδωσε συγχαρητήρια στον διοικητή και εξέφρασε τον θαυμασμό και την εκτίμησή του για την αντίσταση και τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών. Οι απώλειες της φρουράς του οχυρού Ρούπελ ανήλθαν σε 124 νεκρούς και 152 τραυματίες. Οι Γερμανοί έχασαν πάνω από 1.000  στρατιώτες τους οποίους περισυνέλεξαν την επομένη και τους έθαψαν. Η γύρω περιοχή γέμισε νεκροταφεία.

Μετά την παράδοση οι Βούλγαροι, σύμμαχοι των Γερμανών, λεηλάτησαν τα οχυρά. Πέφτοντας το Ρούπελ άνοιξε ο δρόμος για την κάθοδο των Γερμανών. Ο αγώνας των αντρών του ήταν σαφώς άνισος, αλλά ένδοξος, γιατί τα οχυρά αυτά δεν καταλήφθηκαν και οι υπερασπιστές τους δεν νικήθηκαν. Η Ιταλία είχε πρόσφατα ηττηθεί στο Έπος της Αλβανίας και ο αήττητος ως τότε γερμανικός στρατός, που πίστευε ότι θα κάνει περίπατο στην Ελλάδα, έπεσε πάνω στην οργανωμένη άμυνα των οχυρών και στην ηρωική αντίσταση των αντρών του.  

Ο ξεναγός μας με καμάρι μας εξιστόρησε όλα αυτά τα γεγονότα και με το ίδιο καμάρι μας διαβεβαίωσε ότι τα οχυρά είναι έτοιμα προς χρήση και ότι οι άντρες τους είναι φύλακες της Πατρίδας.

Φύγαμε από το οχυρό Ρούπελ εντυπωσιασμένοι. Εντυπωσιασμένοι από τη φοβερή κατασκευή, αλλά και από την ευλάβεια με την οποία την διατηρούν ετοιμοπόλεμη οι φαντάροι. Ήταν μια επίσκεψη που μας έφερε πιο κοντά στην ιστορία της πατρίδας μας. 

ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ